Brainport Smart District is nu ruim twee jaar op weg. Hoewel er in het fysieke gebied nog niets zichtbaar is, is er al veel gedaan voor de voorbereiding van de bouw van de slimste woon- en werkwijk ter wereld. Er zijn al vele concrete ideeën voor wat we precies gaan doen, waarbij ook veel verschillende mensen betrokken zijn. Overheden, bedrijven, kennisinstellingen en mensen die in BSD willen gaan wonen. En in dat traject, dat we samen doorlopen, leren we ook allemaal. 

In deze blog deelt Edwin Schellekens, directeur stichting BSD, tien lessen die hij tot nu toe geleerd heeft. 

1. Verschillen in kennisniveau

Iedereen heeft zijn eigen achtergrond, met zijn eigen denkkader en uitgangspunten. Soms is het dan moeilijk om elkaar te verstaan. BSD werkt in een ecosysteem met een eigen vakjargon, dat zowel inclusief als exclusief kan werken. Belangrijk is dus dat we onze taal aanpassen zodat die voor iedereen te begrijpen is.

2. Pionieren = onzekerheid = niet comfortabel

We gaan iets nieuws doen en wijken af van gebaande paden; we innoveren. Hoewel sommigen erg gedreven zijn in innoveren en dat ook leuk vinden, hebben we allemaal behoefte aan zekerheid, zeker als het gaat om jouw eigen thuis of een project dat je aangaat. Wil je echt innoveren, dan kun je er dus ook van uit gaan dat je in een persoonlijk oncomfortabele situatie gaat komen, bijvoorbeeld wanneer iets meer tijd of energie kost dan je verwacht, of het niet oplevert wat je verwacht.

3. Innovaties passen nooit binnen bestaande regels

We hebben ondervonden dat de wereld waarin wij leven bestaat uit afvinklijstjes. Genoeg vinkjes en je krijgt een stempel en dan mag je beginnen. Afwijken van die standaard processen blijkt lastig. Het kan wel, maar je gaat weer een nieuwe procedure in en dat kost tijd. Dat zie je terug bij de CASA-woning. We gaan bouwen, maar lopen ook tegen onvoorziene processen aan.

4. Nieuwe business modellen vinden is lastig

Bij nieuwe innovaties horen vaak ook nieuwe en innovatieve financieringsmodellen. Daarbij vallen kosten en opbrengsten niet altijd op de nu logische en geijkte plaatsen. De reflex die wij zien is er steevast wordt geprobeerd om het nieuwe business model zo te modelleren dat het toch weer gaat passen binnen de oude vertrouwde business case. Het vraagt lef en openheid van een bedrijf om een ander business model te ontwikkelen. Niet ieder bedrijf kan dit en wil dit.

5. Plan op onvoorziene omstandigheden

Niet alles valt te plannen. Plan daarom met kansen en risico’s. Je komt altijd verrassende dingen tegen. Lees de kranten er maar op na; de PFAS, het stikstofbeleid. En soms heb je geluk bij een ongeluk: een ongelukje met PFAS maakt ook dat gemeente Helmond haar zaken op orde heeft, sneller dan veel andere gemeenten. Daardoor kunnen bouwprojecten wel gronden vervoeren binnen de gemeentegrenzen.

6. De quadruple helix brengt nieuwe ideeën

Er zijn steeds meer projecten waarbij overheden, bedrijven, kennisinstellingen en bewoners samenwerken. Waar nog niet iedereen bij de start de meerwaarde daarvan ziet, zien we wel dat dat bewustzijn groeit. Een quote van innovatief bedrijf dat zout gebruikt voor energieopslag: 

“De samenwerking heeft me nieuwe inzichten gebracht die ik van te voren zelf echt niet had kunnen bedenken.”

7. You win some, you lose some

Innoveren, nieuwe dingen doen, is een avontuur in het onbekende. Daar horen risico’s bij. Soms is het nodig om een gecalculeerd risico te nemen, om verder te komen. Daarbij hoort ook: accepteer de consequenties. We innoveren samen, dat betekent ook dat je meevallers en tegenvallers hebt. You win some, you lose some.

8. Innoveren op basis van kennis / onderzoek

In de quadruple helix hebben we ook kennisinstellingen, die graag onderzoek willen doen en innovaties willen monitoren zodat we kunnen leren en het ergens anders net zo, of zelfs nog beter doen. Het blijkt lastig om goed te formuleren wát we gaan onderzoeken (bijvoorbeeld fundamenteel of juist praktisch) en hoe alle betrokken partijen daar profijt van hebben. De opbrengsten (baten, bijvoorbeeld IP) én de benodigde investering daarvoor (kosten) moeten goed en eerlijk verdeeld worden.

9. Open innovatie tegenover IP beschermen

Met oog op het maatschappelijk belang kiest BSD voor een systeem van open innovatie; kennis en kunde willen we delen en wereldwijd kunnen gebruiken. Toch zien we in de praktijk dat te pas en te onpas wordt gevraagd om geheimhouding, bijvoorbeeld via een NDA. Bedrijven hebben een commercieel belang, dat snappen we, maar we kijken wel kritisch naar waar geheimhouding belangrijk en nodig is, waarvoor we wel en niet meewerken aan het vastleggen van IP. Daarmee leggen we het belang van een bedrijf dus naast dat van de maatschappij en maken een bewuste afweging.

10. Durf te beginnen!

Op een gegeven moment moet je gewoon beginnen. Eén jurist kan meer risico’s benoemen dan tien wijzen kunnen oplossen. Zo komt het bootje nooit van wal. Sommige risico’s kun je allen tackelen door ze te onderkennen, er heel transparant en open over te communiceren en in de praktijk uit te gaan testen of ze zich ook daadwerkelijk voor gaan doen. Van Ig Snellen, een hoogleraar uit Rotterdam, hebben we geleerd dat de juridische dimensie slechts één van de vier dimensies is. En daarmee is die 25% dus altijd in de minderheid.